Gotowanie w plenerze nad otwartym ogniem to nie tylko świetna przygoda, ale też wyzwanie wymagające odpowiedniego sprzętu. Jednym z kluczowych elementów udanego biwakowego gotowania jest solidna patelnia żeliwna. Żeliwo słynie z doskonałego przewodzenia i magazynowania ciepła oraz dużej trwałości. Dzięki temu patelnia żeliwna równomiernie się nagrzewa i wytrzymuje ekstremalne warunki ognia. Jak jednak wybrać odpowiednią patelnię na ognisko? Poniżej przedstawiamy różne rodzaje żeliwnych patelni, a także praktyczne wskazówki dotyczące ich konserwacji i bezpiecznego użytkowania nad otwartym płomieniem.
Gotowanie w plenerze nad otwartym ogniem to nie tylko świetna przygoda, ale też wyzwanie wymagające odpowiedniego sprzętu. Jednym z kluczowych elementów udanego biwakowego gotowania jest solidna patelnia żeliwna. Żeliwo słynie z doskonałego przewodzenia i magazynowania ciepła oraz dużej trwałości. Dzięki temu patelnia żeliwna równomiernie się nagrzewa i wytrzymuje ekstremalne warunki ognia. Jak jednak wybrać odpowiednią patelnię na ognisko? Poniżej przedstawiamy różne rodzaje żeliwnych patelni, a także praktyczne wskazówki dotyczące ich konserwacji i bezpiecznego użytkowania nad otwartym płomieniem.
Patelnia z rączką czy z dwoma uchwytami?
W sklepach dostępne są patelnie żeliwne z dwoma uchwytami (bocznymi) oraz patelnie z jednym dłuższym uchwytem. Oba rozwiązania mają swoje zalety, jednak który typ sprawdzi się nad ogniskiem lepiej? Patelnia z dwoma przeciwległymi uchwytami zapewnia świetną stabilność i wygodę przenoszenia. Można chwycić ją oburącz, co ułatwia podnoszenie ciężkiej patelni i bezpieczne zdejmowanie z ognia. Dwa uchwyty pozwalają też zawiesić patelnię nad paleniskiem (np. na trójnogu), co bywa bardzo praktyczne w warunkach obozowych. Takie patelnie są często większe, co przydaje się, gdy gotujemy dla kilku osób naraz.
Z kolei żeliwna patelnia z długą rączką to klasyka – przypomina tradycyjną patelnię kuchenną i również znakomicie sprawdza się nad ogniem. Długi uchwyt umożliwia łatwe manewrowanie patelnią, potrząsanie nią przy smażeniu czy wygodne odsunięcie z żaru. Tego typu patelnię można ustawić na ruszcie nad ogniskiem, a w razie potrzeby nawet krótko potrzymać nad samym płomieniem (pamiętajmy o rękawicach, bo rączka mocno się rozgrzewa!). Patelnie z jedną rączką są zazwyczaj nieco mniejsze, dzięki czemu łatwiej je transportować.
Czy warto wybrać patelnię grillową?
Osobnym typem jest żeliwna patelnia grillowa, czyli patelnia z żeberkowanym dnem. Pozwala ona grillować potrawy nad ogniskiem podobnie jak na ruszcie. Żeliwne patelnie grillowe świetnie nadają się do przyrządzania steków, kiełbasek, warzyw czy ryb – żebrowane dna wytapiają tłuszcz z mięsa i nadają potrawom apetyczne paski jak z grilla. Wiele modeli ma też wyprofilowane brzegi (tzw. dziobki) do łatwego wylania nadmiaru tłuszczu. Taką patelnię grillową z żeliwa można umieścić bezpośrednio na żarze lub nad płomieniem (np. na ruszcie). Grube żeliwne dno długo trzyma ciepło, dzięki czemu jedzenie nie stygnie od razu i dochodzi nawet po odsunięciu patelni od ognia. Pamiętaj jednak, by przy grillowaniu na żeliwie zawsze dodać odrobinę tłuszczu – dzięki temu jedzenie nie przywiera do rozgrzanego dna. Podobnie jak inne naczynia z tego materiału, patelnia grillowa wymaga odpowiedniej konserwacji, ale odwdzięcza się wyjątkową trwałością i wspaniałym smakiem potraw. Patelnie grillowe wysokiej klasy (np. Maysternya) są solidnie odlane i często fabrycznie zaimpregnowane, co ułatwia pierwsze użycie.
Jak dbać o patelnię żeliwną?
Aby patelnia żeliwna służyła przez lata, trzeba o nią odpowiednio dbać. Przed pierwszym użyciem zaleca się wypalić (zasezonować) patelnię – to znaczy pokryć ją cienką warstwą oleju i mocno rozgrzać. Taki zabieg wytwarza naturalną powłokę, która zapobiega przywieraniu potraw i chroni żeliwo przed rdzą. Po gotowaniu nad ogniskiem myj patelnię, gdy jest jeszcze ciepła. Używaj do tego ciepłej wody (ewentualnie z odrobiną łagodnego detergentu) – mocne środki chemiczne nie są wskazane. Nigdy nie zalewaj rozgrzanego żeliwa zimną wodą, bo szok termiczny może je uszkodzić. Zaschnięte resztki jedzenia najlepiej zdrapać drewnianą lub plastikową łopatką albo oczyścić szczotką. Po umyciu od razu wytrzyj patelnię do sucha i wetrzyj w nią odrobinę oleju spożywczego. Dzięki takiej konserwacji żeliwo nie rdzewieje i zachowuje właściwości nieprzywierające na długo.
Bezpieczeństwo: Przy gotowaniu nad ogniskiem przestrzegaj kilku zasad:
- Uchwyty i ręce: Żeliwo nagrzewa się w całości, dlatego zawsze zakładaj grube rękawice, gdy zdejmujesz patelnię z ognia.
- Stabilność: Upewnij się, że patelnia stoi pewnie. Jeśli używasz rusztu lub trójnogu, sprawdź ich stabilność, aby naczynie się nie przewróciło.
- Płomienie: Nie wstawiaj patelni bezpośrednio w wysokie płomienie – poczekaj na żar, który zapewni równomierne ciepło.
- Ciężar: Żeliwna patelnia jest ciężka. Zachowaj ostrożność przy przenoszeniu pełnego, gorącego naczynia, by nie upuścić go ani nie rozlać tłuszczu.
Przestrzegając tych zasad i dbając o patelnię, możesz cieszyć się pysznym i bezpiecznym gotowaniem nad ogniskiem przez lata.
